Kiedy przysługuje odszkodowanie za zmianę miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego?

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ulega okresowym zmianom. Niekiedy może wiązać się to z negatywnymi konsekwencjami dla właścicieli poszczególnych nieruchomości na terenie objętym tym planem. Ustawodawca pozwala jednak żądać zapłaty stosownego odszkodowania za zmianę miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Co to jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego?

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego to akt prawa miejscowego, który obowiązuje na terenie danej gminy. Takie plany istnieją w zasadzie w każdej polskiej gminie i są okresowo zmieniane.

Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego istnieją po to, by kształtować prawidłową gospodarkę nieruchomościami na danym obszarze oraz wykazywać ich przeznaczenie prawne (np. to czy dana nieruchomość posiada charakter rolny lub budowlany).

Zgodnie z treścią art. 20 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym plan miejscowy uchwala rada gminy, po stwierdzeniu, że nie narusza on ustaleń studium, rozstrzygając jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag do projektu planu oraz sposobie realizacji, zapisanych w planie, inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej, które należą do zadań własnych gminy, oraz zasadach ich finansowania, zgodnie z przepisami o finansach publicznych. Część tekstowa planu stanowi treść uchwały, część graficzna oraz wymagane rozstrzygnięcia stanowią załączniki do uchwały. Wójt, burmistrz albo prezydent miasta przedstawia wojewodzie uchwałę, o której mowa powyżej, wraz z załącznikami oraz dokumentacją prac planistycznych w celu oceny ich zgodności z przepisami prawnymi.

Kiedy przysługuje odszkodowanie za zmianę miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego?

Koncepcja "władztwa planistycznego" oznacza, że w niektórych przypadkach ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego mogą ingerować w interesy prywatne podmiotów skarżących w sposób odbierany przez nich jako niekorzystny. Należy bowiem podkreślić, że prawo własności, mimo, że jest najsilniejszym prawem podmiotowym, korzystającym z gwarancji ustawowych i ponadustawowych, to nie ma jednak charakteru absolutnego i nieograniczonego. Jednakże ze swych uprawnień gmina może korzystać w sposób uzasadniony. Władztwo planistyczne nie może być jednak traktowane jako nieumotywowana przekonywująco ingerencja gminy w prawa właścicielskie. Ingerencja ta jest możliwa, ale musi uwzględniać proporcjonalnie wyważony interes publiczny, oraz interes indywidualny związany z uprawnieniami właścicielskimi. Wymaga to więc od gminy wnikliwego i wszechstronnego rozważenia zarówno interesu indywidualnego jak i publicznego oraz uzasadnienia prawidłowości przyjętych rozwiązań planistycznych, ich celowości i słuszności. Dopuszczalna jest zmiana w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dotychczasowego przeznaczenia całości bądź części danego gruntu, jednak taka ingerencja w prawo własności musi być uzasadniona i proporcjonalna w stosunku do celów, których osiągnięciu ma służyć.

Dokonując ingerencji w sferę prywatnych interesów właścicieli gmina powinna kierować się zasadą proporcjonalności, która wyraża zakaz nadmiernej, w stosunku do chronionej wartości, ingerencji w sferę praw i wolności jednostki. Ingerencja gminy w prawa właścicielskie jest wyjątkiem od zasady nienaruszalności własności przez władze publiczne. Stąd każde wyznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dodatkowych ograniczeń wykonywania prawa własności, musi być szczegółowo, profesjonalnie, wiarygodnie i wyczerpująco uzasadnione.

Uchwalanie i zmiana miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego czasami oznacza szkodę dla właścicieli danej nieruchomości – np. z powodu wprowadzenia uciążliwych inwestycji budowlanych w bliskim sąsiedztwie lub konieczności przeprowadzenia procedury wywłaszczeniowej. Mając na uwadze powyższe ustawodawca wprowadził możliwość ubiegania się o stosowne odszkodowanie.

Zgodnie z treścią art. 36 ust. 1 i 2 ww. ustawy jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może żądać od gminy albo od władającego terenem zamkniętym, jeżeli uchwalenie planu lub jego zmiana spowodowane były potrzebami obronności i bezpieczeństwa państwa:

odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo
wykupienia nieruchomości lub jej części.

Użyte w art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym pojęcie „rzeczywista szkoda”, z uwzględnieniem wykładni tego pojęcia funkcjonującego na tle art. 361 KC, obejmuje obiektywny spadek wartości nieruchomości wynikający z uniemożliwienia lub istotnego ograniczenia możliwości korzystania z niej w dotychczasowy sposób lub w sposób zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem. Sprowadza się, zatem do ustalenia wpływu działań planistycznych na wartość nieruchomości, z uwagi na ograniczenie celów możliwych do realizacji na nieruchomości, których dopuszczalność realizacji miała wpływ na jej wartość.

Pamiętajmy jednak, że powyższej regulacji nie stosuje się, jeżeli treść planu miejscowego powodująca niemożność korzystania z nieruchomości w części lub w całości w dotychczasowej formie nie stanowi samodzielnego ustalenia przez gminę społeczno-gospodarczego przeznaczenia terenu oraz sposobu korzystania z niego, ale wynika z:

uwarunkowań hydrologicznych, geologicznych, geomorfologicznych lub przyrodniczych dotyczących występowania powodzi i związanych z tym ograniczeń, określonych na podstawie przepisów odrębnych,
decyzji dotyczących lokalizacji lub realizacji inwestycji celu publicznego, wydanych przez inne niż organy gminy, organy administracji publicznej lub Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie,
zakazów lub ograniczeń zabudowy i zagospodarowania terenu, określonych w przepisach ustaw lub aktów, w tym aktów prawa miejscowego, wydanych na ich podstawie.

W powyższych przypadkach odszkodowanie będzie nienależne.

Podsumowanie

Jeśli wskutek uchwalenia lub zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego właściciel określonej nieruchomości nie może z niej w ogóle korzystać lub korzystanie zostało znacząco ograniczone można wówczas wnioskować o przyznanie stosownego odszkodowania z tego powodu. Właściciel musi jednak wykazać związek pomiędzy spadkiem wartości jego nieruchomości a uchwaleniem lub zmianą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz wskazać wysokość żądanego odszkodowania. Aby dowiedzieć się więcej o procesie wnioskowania o zmianę przeznaczenia działki, przeczytaj nasz artykuł na temat jak uzasadnić wniosek o zmianę przeznaczenia działki.

Autor: ZaufanyAdwokat.pl

Polecamy również: