Wywłaszczenie nieruchomości kojarzy się przede wszystkim z utratą majątku. Należy jednak pamiętać, że wywłaszczeni powinni otrzymać sprawiedliwe odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości. Jednak w niektórych przypadkach wywłaszczeni mają obowiązek uiścić podatek VAT od wypłaconego odszkodowania.
Kiedy odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości podlega opodatkowaniu?
Odszkodowanie za wywłaszczenie wypłacone osobom fizycznym jest z reguły neutralne w kategoriach podatku dochodowego, ponieważ otrzymane odszkodowanie jest zrównoważone utratą wywłaszczonej nieruchomości. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy odszkodowanie za wywłaszczenie pod drogi publiczne wypłacone osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu. Aby powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu, muszą zostać spełnione dwie przesłanki:
- pomiędzy nabyciem a wywłaszczeniem nieruchomości nie minął okres 2 lat;
- wysokość odszkodowania za wywłaszczenie pod drogi jest o 50 proc. wyższe niż cena nabycia nieruchomości.
Polecamy również:
- Kto wypłaca odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości?
- Czym jest odszkodowanie za wywłaszczenie?
Wywłaszczenie nieruchomości pod drogi a VAT
W przypadku nieruchomości, które przed wywłaszczeniem wchodziły w skład środków trwałych przedsiębiorstwa, obowiązują inne zasady opodatkowania. Wypłacone odszkodowanie za wywłaszczone nieruchomości traktowane jest jako przychód podatkowy przedsiębiorstwa. Odszkodowanie za wywłaszczenie rozlicza się na zasadach ogólnych, gdzie wywłaszczenie nieruchomości traktowane jest jako zbycie, a wypłacone odszkodowanie jako uzyskaną za nią cenę. Co istotne, wysokość przyznanego odszkodowania jest kwotą brutto, co nakłada na podmiot, który je otrzymał, obowiązek wystawienia faktury VAT. Taka interpretacja jest niekorzystna dla dotychczasowych właścicieli wywłaszczonych nieruchomości. Opodatkowanie VAT odszkodowania za wywłaszczenie pomniejsza o niemal... wysokość przyznanego odszkodowania.
VAT a odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości – kogo dotyczy?
Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości podlega opodatkowaniu VAT wówczas, kiedy dotychczasowi właściciele nieruchomości są czynnymi płatnikami VAT., tj. przedsiębiorców oraz część rolników podlegających tego rodzaju opodatkowaniu.
Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości rolnych i leśnych
Problemy interpretacyjne związane z podleganiem odszkodowania za wywłaszczenie opodatkowaniu VAT pojawiają się szczególnie w przypadku nieruchomości o charakterze rolnym i leśnym. Te – zgodnie z obowiązującym prawem – podlegają przedmiotowemu zwolnieniu z VAT. Jednak sytuacja zmienia się diametralnie w momencie ich wywłaszczenia, kiedy zmienia się przeznaczenie tych nieruchomości na cele inwestycji publicznej. Ta zaś podlega opodatkowaniu VAT. I chociaż właściciel działki rolnej czy leśnej może liczyć na wyższe odszkodowanie z tytułu zmiany przeznaczenia wywłaszczonych gruntów, to z drugiej strony musi liczyć się z koniecznością pomniejszenia odszkodowania za wywłaszczenie o 23 proc. Jak wskazują praktyka i orzecznictwo, w przypadku nieruchomości rolnych i leśnych pojawiają się rozbieżne interpretacje dotyczące podatku VAT. Często, obok nakazów zapłaty VAT od odszkodowania za wywłaszczenie, pojawiają się również zwolnienia zarówno o charakterze podmiotowym, jak też przedmiotowym. Tym samym stanowisko sądu w kwestii obowiązku podatkowego z tytułu otrzymanego odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości rolnych i leśnych nie jest jednoznaczne.
Opodatkowanie VAT odszkodowania za wywłaszczenie - terminy
Istotną kwestią, która często przez wywłaszczonych traktowana jest jako niesprawiedliwość, jest fakt, że przyznana i wypłacona wysokość odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości jest kwotą brutto (zawiera w sobie należny podatek). Ciężko to zrozumieć, tym bardziej że w metodologii wyceny wywłaszczonej nieruchomości przyjmuje się transakcje netto. Ważne jest też, że obowiązek podatkowy powstaje w dniu wypłaty odszkodowania i ciąży w pełni na barkach wywłaszczonego. Dlatego jeśli wywłaszczony podmiot ma jakiekolwiek wątpliwości czy otrzymane odszkodowanie za wywłaszczenie rzeczywiście podlega opodatkowaniu VAT, powinien jak najszybciej wystąpić do właściwego organu o interpretację indywidualną. Dobrą praktyką jest również skorzystanie z doradztwa kancelarii prawnej specjalizującej się w sprawach wywłaszczeniowych. Wszystko po to, aby mieć pewność, że wywiązało się ze wszystkich podatkowych zobowiązań z tytułu otrzymanego odszkodowania za wywłaszczenie.
Polecamy: