Operat szacunkowy nieruchomości powstaje w celu określenia aktualnej wartości gruntu, budynku lub lokalu. Taki dokument jest sporządzany przez rzeczoznawcę majątkowego i pojawia się dosyć często w różnych postępowaniach sądowych (np. o podział majątku wspólnego). Czy operat szacunkowy można zakwestionować, a jeśli tak to w jaki sposób?
Operat szacunkowy
Operat szacunkowy jest dokumentem urzędowym, który może sporządzić wyłącznie osoba posiadające uprawnienia rzeczoznawcy majątkowego. Pomaga on w dokonaniu obiektywnej oceny wartości oznaczonej nieruchomości, przeznaczonej np. do sprzedaży lub będącej przedmiotem postępowania sądowego.
Operat szacunkowy powinien zawierać w swej treści:
-
określenie przedmiotu i zakresu wyceny,
-
określenie celu wyceny,
-
podstawę formalną wyceny nieruchomości oraz źródła danych o nieruchomości,
-
ustalenie dat istotnych dla określenia wartości nieruchomości,
-
opis stanu nieruchomości,
-
wskazanie przeznaczenia wycenianej nieruchomości,
-
analizę i charakterystykę rynku nieruchomości w zakresie dotyczącym celu i sposobu wyceny,
-
wskazanie rodzaju określanej wartości, wyboru podejścia, metody i techniki szacowania,
-
przedstawienie obliczeń wartości nieruchomości oraz wyniku wyceny wraz z uzasadnieniem.
Kwestionowanie operatu szacunkowego
Operaty szacunkowe mogą być sporządzane błędnie, wiele w tej kwestii zależy od rzeczoznawcy, który przygotowuje taki dokument. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że operaty są ważne przez ok. rok czasu – wartość nieruchomości zależy bowiem od wielu różnych czynników, w tym tych natury zewnętrznej (inflacja, zmiany prawne itd.).
W przypadku, gdy operat szacunkowy jest tworzony na prywatne potrzeby jego kwestionowanie polega w praktyce na wyborze innego rzeczoznawcy, który zostaje zobowiązany do sporządzenia swojego dokumentu. Prywatne operaty nie są więc dosyć często kwestionowane, ponieważ wiąże się to tak naprawdę z zamówieniem całkiem nowej wyceny.
Zupełnie inaczej przedstawia się kwestia podważania operatów w ramach toczących się postępowań administracyjnych lub sądowych. W tych przypadkach operaty szacunkowe stanowią formę opinii biegłego, którego zadaniem jest możliwie jak najbardziej precyzyjne określenie wartości nieruchomości będącej przedmiotem sprawy. Ma to szczególne znaczenie dla stron i uczestników postępowania, którzy liczą na nabycie danej nieruchomości lub uzyskanie stosownej spłaty za utratę jej własności (im wyższa będzie ustalona przez rzeczoznawcę wartość nieruchomości, tym więcej pieniędzy otrzyma strona lub uczestnik postępowania).
W przypadku operatów pojawiających się w sprawach cywilnych strona lub uczestnik mogą wnioskować o sporządzenie nowej opinii dotyczącej wyceny nieruchomości. W uzasadnieniu swojego stanowiska muszą jednak podać dlaczego nie zgadzają się z już wydanym operatem i jakie zarzuty stawiają rzeczoznawcy (np. pomyłka przy ustalaniu położenia nieruchomości, zastosowanie błędnej metody wyceny, brak uwzględnienia wszystkich elementów składkowych nieruchomości). Wniosek o wydanie nowej opinii może zostać złożony zarówno w formie ustnej (na najbliższej rozprawie sądowej), jak i w formie pisemnej (ta forma jest stosowana znacznie częściej). Jeśli sąd przychyli się do wniosku skarżącego wyznaczy nowego biegłego, który będzie musiał przygotować całkowicie nowy operat szacunkowy. Pamiętajmy, że takie działanie generuje jednak dodatkowe koszty postępowania, które finalnie poniesie przynajmniej jedna ze stron lub uczestnik toczącej się sprawy.
Kwestionowanie operatu szacunkowego w postępowaniu administracyjnym
Operaty szacunkowe mogą być podważane także w postępowaniach administracyjnych, np. tych, które toczą się w sprawach o wywłaszczenie. Strona danego postępowania ma możliwość złożenia zarzutów do już wydanego operatu, robi to za pośrednictwem organu prowadzącego sprawę, który przekazuje stosowne informacje do rzecznika majątkowego. Ten następnie musi ustosunkować się do zarzutów w ściśle wyznaczonym terminie, jeśli się z nimi zgodzi sporządzi nowy operat, jeśli jednak nie strona będzie miała prawo do dalszego kwestionowania wydanego dokumentu.
Zgodnie z treścią art. 89 Kodeksu postępowania administracyjnego, organ administracji publicznej przeprowadzi, z urzędu lub na wniosek strony, w toku postępowania rozprawę, w każdym przypadku gdy zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania lub gdy wymaga tego przepis prawa. Organ powinien przeprowadzić rozprawę, gdy zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron oraz gdy jest to potrzebne dla wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych albo w drodze oględzin. Powyższy przepis stanowi podstawę do kwestionowania operatu szacunkowego na drodze sądowej – w trakcie wyznaczonej rozprawy skarżący ma prawo do zadawania pytań rzecznikowi na temat metod stosowanych podczas sporządzania przez niego wyceny nieruchomości. Strona ma prawo do przedstawienia swojego operatu, tzw. kontroperatu, który ma udowodnić, że praca rzeczoznawcy zawiera w sobie błędy i przez to musi zostać poprawiona. Kontroperaty są jednak dokumentami uzyskiwanymi na prywatne zlecenie, tj. strona musi za nie zapłacić z własnej kieszeni. Jeśli sąd uzna, że dowody przedstawione przez skarżącego są wystarczające zobowiąże rzecznika do wydania nowego operatu.
Skarga na rzecznika majątkowego
Alternatywnym sposobem kwestionowania poprawności sporządzonego operatu szacunkowego jest złożenie skargi na rzecznika majątkowego. Uprawnienie takie wynika z art. 178 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Skarga na działalność rzecznika musi zawierać w swej treści:
-
imię i nazwisko rzeczoznawcy majątkowego, którego dotyczy,
-
zarzuty dotyczące niewłaściwego wykonywania przez niego czynności zawodowych,
-
dokumenty potwierdzające te zarzuty, w tym przede wszystkim operat szacunkowy sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego (oryginał lub potwierdzona za zgodność z oryginałem kopia dokumentu).
Organem, który rozpatruje skargi na rzeczników jest właściwy minister.
Źródło artykułu: