Choć według policyjnych statystyk, od końca lat 90. XX wieku, liczba stwierdzonych przestępstw fałszowania dokumentów określonych w art. 270 Kodeksu karnego uległa zmniejszeniu, tego rodzaju czyny zabronione wciąż są dość częste. Kodeks karny zawiera dość obszerny katalog przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów, który rozpoczyna właśnie art. 270 kk opisujący ogólnie przestępstwo fałszerstwa dokumentów.
Na czym polega fałszerstwo dokumentów?
Zgodnie z art. 270 kk, fałszerstwo dokumentów może przybrać formę:
-
podrobienia
-
przerobienia
Podrobienie lub przerobienie dokumentu musi mieć na celu jego użycie jako autentycznego (np. przedłożenie go w urzędzie). Przestępstwo popełni również osoba, która wiedząc o przerobieniu lub podrobieniu dokumentu posłuży się nim jak autentycznym.
Art. 270 § 2 kk za przestępstwo uznaje także wypełnienie blankietu (arkusza zadrukowanego tekstem i przeznaczonego do wypełnienia) podpisanego przez osobę trzecią niezgodnie z jej wolą i na jej szkodę albo jego użycie. W tym przypadku jednak pojawiły się stanowiska sądów co do tego, że zgoda osoby trzeciej nie wyłącza bezprawności czynu, lecz może ewentualnie zmniejszyć jego społeczną szkodliwość (tak orzekł Sąd Najwyższy w wyrokach z 21 czerwca 2007 r., III KK 122/07 oraz z 5 lipca 2006 r., V K 68/06). Typowym przykładem tego przestępstwa jest uzupełnienie weksla in blanco w sposób sprzeczny z porozumieniem wekslowym.
Kodeks karny nie definiuje pojęcia “podrabianie” - cenny jest więc dorobek orzecznictwa w tym zakresie, wobec którego za podrabianie dokumentu uznaje się wykonanie imitacji autentycznego dokumentu w sposób polegający na zachowaniu pozorów, że dokument pochodzi od innej osoby (tak orzekł Sąd Najwyższy w jednym z wyroków). Za podrobienie dokumentu uznaje się w orzecznictwie również podrobienie cudzego podpisu oraz nadrukowanie tekstu na kartce z podpisem osoby trzeciej.
Przerobić dokument można na kilka sposobów, choćby poprzez naniesienie różnego rodzaju poprawek czy dopisków.
Dokumentem, w znaczeniu art. 270 kk, jest wszystko, co stanowi dowód obowiązku czy uprawnienia innej osoby - mogą to być kartki papieru z podpisem, imienne bilety komunikacyjne czy dane komputerowe. Kluczowe, aby dokument był nośnikiem informacji.
Wynikającej z art. 270 kk ochronie, podlegają zarówno dokumenty publiczne, jak i te sporządzone prywatnie.
W orzecznictwie wskazano też, że podrobić i przerobić można również dokument stanowiący kopię dokumentu oryginalnego.
Jaką karą zagrożone jest fałszerstwo dokumentów?
Do popełnienia przestępstwa z art. 270 kk dochodzi niezależnie od powstania jakiejkolwiek szkody - wystarczy sam fakt sfałszowania dokumentu w celu posłużenia się nim jak autentycznym.
Podrabianie i przerabianie dokumentów albo używanie tego rodzaju dokumentów jako autentycznych jest zagrożone karą:
-
grzywny,
-
ograniczenia wolności,
-
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
Takiej samej karze podlega wypełnianie blankietów podpisanych przez inną osobę albo używanie takich blankietów.
Kodeks karny przewiduje istnienie tzw. “wypadków mniejszej wagi”, stąd też złagodzeniu ulega kara pozbawienia wolności, którą można orzec jedynie w wysokości do 2 lat.
Na gruncie obowiązujących przepisów, karalne jest również przygotowanie do podrobienia lub przerobienia dokumentów albo posłużenia się takimi (np. konsultacja z osobą posiadającą wiedzę techniczną niezbędną do sfałszowania danego dokumentu) - grozi za to grzywna, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do 2 lat.
Wymiar kar wynikający z art. 270 kk pozwala na dopuszczalność (warunkowego) umorzenia postępowania.
Z uwagi na to, że jest to przestępstwo wymierzone we wiarygodność dokumentów, fałszowanie dokumentów jest ścigane z urzędu
Fałszowanie dokumentów - w czym może pomóc prawnik?
Podrabianie, przerabianie dokumentów i posługiwanie się nimi jak autentycznymi to poważne przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów; należy jednak pamiętać, że nie jest możliwe pociągnięcie do odpowiedzialności osoby, która nie wiedziała, że posługuje się dokumentem sfałszowanym. Inną sytuacją jest jednak podpisanie się za kogoś w sposób świadomy (np. pokwitowanie odbioru przesyłki od kuriera danymi innej osoby, nawet za jej zgodą), ale bez wiedzy o tym, że stanowi to przestępstwo na gruncie kodeksu karnego.
Jak widać, sprawy z zakresu fałszowania dokumentów mogą mieć różny charakter, w zależności od każdorazowych okoliczności. Stąd też warto swój problem na tym tle skonsultować ze specjalistą z zakresu prawa karnego takiego jak Adwokat Rybnik. Należy bowiem każdorazowo brać pod uwagę motywację sprawcy, znaczenie fałszerstwa dla obrotu prawnego czy rodzaj dokumentu.
Materiał Partnera - Adwokat Rybnik