W najbliższych dniach będziemy obchodzić 100. rocznicę wybuchu II powstania śląskiego. Z tej okazji po raz kolejny wyjedzie powstańczy tramwaj. Zabytkowy tramwaj zawita między innymi do Bytomia, który odegrał w czasie powstań śląskich w latach 1919-1920-1921 kluczową rolę.
Obchody 100-lecia II powstania śląskiego będą trwały od 17 do 25 sierpnia, a jednym z punktów będzie kursujący po miastach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, ale również Krakowa, Poznania, Warszawy i Gdańska, powstańczy tramwaj. Wybór dat, w których będzie kursował tramwaj ma nawiązywać do 100. rocznicy zabójstwa Andrzeja Mielęckiego – 17 sierpnia 1920 roku oraz zakończenia II powstania śląskiego – 25 sierpnia 1920 roku.
Do Bytomia powstańczy tramwaj zawita 17, 19, 21 i 25 sierpnia – szczegółowy rozkład jazdy dostępny jest na stronie Zarządu Transportu Metropolitalnego
Tramwaj powstańczy zostanie oznakowany nr 100
Tramwaj powstańczy zostanie oznakowany nr 100 (100 - lecie wybuchu II powstania śląskiego), oklejony na zewnątrz grafikami z historycznymi treściami o powstaniach śląskich i drodze Śląska do odrodzonego, niepodległego państwa polskiego. Pamiątką z podróży będzie bilet edukacyjny do Niepodległej zawierający kalendarium powstań śląskich. Powstańczy tramwaj zawita również do Bytomia, który mimo że nie znalazł się po podziale Górnego Śląska w granicach odrodzonej Rzeczpospolitej, odegrał kluczową rolę w czasie powstań i plebiscytu na Górnym Śląsku.
Przypomnijmy, że w Bytomiu działał od 12 lutego 1920 roku Polski Komisariat Plebiscytowy, a jego siedzibą był wykupiony przez władze polskie hotel „Lomnitz” przy ówczesnej ulicy Gleiwitzerstrasse 10. Osiem dni później, 20 lutego decyzją Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, Polskim Komisarzem Plebiscytowym został mianowany Wojciech Korfanty. Z kolei Niemiecki Komisariat Plebiscytowy swoją siedzibę miał w Katowicach, a na jego czele stanął Kurt Urbanek.
Przygotowania do plebiscytu trwały ponad rok
Przygotowania do plebiscytu trwały ponad rok, a stosunki polsko – niemieckie w tym czasie uległy dalszemu zaostrzeniu. Dochodziło do walk ulicznych, ataków na polskie redakcje gazet, a kulminacyjnym momentem okazał się 17 sierpnia 1920 roku, kiedy rozeszła się na Śląsku fałszywa wiadomość o upadku Warszawy, rzekomo zdobytej przez wojska bolszewickie. W Katowicach doszło między innymi do polsko – niemieckich walk ulicznych, zaatakowano katowicką siedzibę Komitetu Plebiscytowego oraz doszło do zamordowania polskiego działacza – lekarza dr Andrzeja Mielęckiego.
Wydarzenia te skłoniły wówczas Dowództwo Główne Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska (na czele którego stał Alfred Zgrzebniok) oraz Polski Komisariat Plebiscytowy (polskim komisarzem był Wojciech Korfanty) do ogłoszenia z 19 na 20 sierpnia decyzji o wybuchu II powstania. Walki wybuchły jednocześnie w powiatach pszczyńskim, rybnickim, katowickim, lublinieckim, tarnogórskim, toszecko-gliwickim i zabrskim. Walczono także w rejonie linii Opole-Krasiejów-Dobrodzień oraz w Raciborzu i Koźlu. Powstańcy opanowali większość strategicznych terenów przemysłowych, z wyjątkiem dużych miast. Niemieckie garnizony Sipo zostały otoczone w koszarach, co uniemożliwiało jakiekolwiek działania odwetowe.
W tym czasie powstańcy rozbrajali i opróżniali składy niemieckiej broni i amunicji. Oddziały alianckie przychylnie odnosiły się do działań powstańczych, co miało ogromny wpływ na rezultat powstania. Znienawidzona policja niemiecka została rozbrojona. Jej los został przypieczętowany przez Komisję Międzysojuszniczą, która zgodziła się na rozwiązanie Sipo. W jej miejsce powołano mieszaną, polsko-niemiecką policję plebiscytową Abstimmungspolizei (Apo). Podstawowy cel powstańców został osiągnięty. 25 sierpnia 1920 roku II powstanie śląskie zakończono.
Projekt realizowany jest przez Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach w partnerstwie z oddziałem IPN w Katowicach, Instytutem Historii Uniwersytetu Śląskiego, Związkiem Harcerstwa Rzeczypospolitej i Chorągwią Śląską ZHP. Dofinansowanie zapewnił Program Wieloletni Niepodległa na lata 2017-2022.